Naselja na desnoj obali Dunava

Na desnoj obali Dunava nalaze se naselja Karaburma, Rospi ćuprija i Višnjička banja i tri sela: Slanci, Veliko Selo i Višnjica.

Karaburma

            Najveće naselje opštine Palilula na desnoj obali Dunava je Karaburma.    Na pustim padinama između Zvezdarske šume i Dunava u predvečerje Prvog srpskog ustanka na prostoru današnje Karaburme pojavile su se prve kuće. Karaburma je nekad nazivana Kajaburma. Koren reči je turski, kao kod imena mnogih drugih delova grada. Nastanak ovog imena izvodi se iz reči kaja i burun, što bi trebalo da znači "stenoviti rt". U istorijskim arhivama se navodi: Kajaburma ili Karaburma, "tako se zove onaj nos ili vrh od brda vračarskog što se spušta u Dunav ispod Beograda, a više sela Višnjice".

            Početkom prošlog veka u reonu Karaburme otvaraju se prve fabrike koje privlače radnike iz drugih krajeva Beograda i Srbije. Epitet radničkog naselja zadržava sve do kraja Drugog svetskog rata, a onda za samo nekoliko decenija šireći se ka istoku, na današnjim teritorijama mesnih zajednica "Stevan Hristić", "Karaburma-Dunav" i "Despot Stefan Lazarević", izrasta u savremeni deo Beograda, krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina prošlog veka. Značajan priliv stanovništva Karaburmu svrstava u gusto naseljen kraj grada.

            Kada se šezdesetih godina gradilo novo naselje na teritoriji Karaburme na lokalitetu Rospi ćuprija pronađeno je jedno od najstarijih keltskih grobalja. Oružje od gvožđa, oruđe i nakit sa ovog mesta danas se nalaze u Muzeju grada Beograda.

Rospi ćuprija

            Rospi ćuprija se graniči sa Karaburmom na zapadu duž ulice Mirijevski buleva i Višnjičkom banjom na severoistoku duž Slanačkog puta.

            Ime Rospi ćuprije je, takođe, turska zaostavština. Različiti izvori kažu kako je koren ovog naziva vezan za "rospiju" ili bludnicu, jer su sa mosta (ili ćuprije) Turci bacali neverne žene, dok drugi izvori navode da je neka bludnica ("rospija"), podigla mostić kako bi iskupila grehe.

            Na lokalitetima Rospi ćuprije i Karaburme pronađena je nekropola iz 3. veka p.n.e. koja je pripadala Keltima Skordiscima koji su osnovali Singidunum.

            Rospi ćuprija je delom stambeno područje, ali je najpoznatija po nizu nekadašnjih ciglana, koje zauzimaju znatan prostor na rubu Višnjičkog polja i čiji se visoki dimnjaci vide izdaleka.

            S nadmorskom visinom od 66 metara Rospi ćuprija je najniža tačka užeg dela grada.

 Višnjička banja

            U toku vladavine nad Singidunumom Rimljani su gradili letnjikovce i vinograde na brdu iznad Dunava. To uzvišenje je danas poznato pod imenom Višnjička banja. Udaljena je oko šest kilometara od Trga republike.

            Pre skoro šest decenije na padinama iznad Dunava počela je izgradnja elitnog naselja, nakon što je već bila završena izgradnja stare Višnjičke banje.

            Višnjička banja je dobila ime po izvoru termalne sumporne vode koji izvire na obali Dunava u podnožju brda. Za tu lekovitu vodu znali su i Rimljani, koji su na tom mestu podigli prva kupatila.     

Višnjica

            Višnjica se pruža duž obe strane puta uz desnu obalu Dunava, kao ušoreno selo nekada poznato po višnjama. Jovan Cvijić je u "Zborniku naselja srpskih zemalja" iz 1903. godine, nadahnuto primetio, da je Višnjica, "Mali Carigrad" na Dunavu, naselje iz turskog perioda, mada neki istoričari tvrde da ima i starijih keltskih i rimskih tragova. Na uzvišenju iznad izvora u Višnjičkoj banji nekada su boravili oficiri rimske legije. Nekada je selo bilo poznato tranzitno mesto, a u vreme Austrougarske i carina.

            Višnjica se nalazi na sedmom kilometru od centra Beograda. Graniči se sa Velikim Selom, Višnjičkom banjom, Rospi ćuprijom i Slancima. Nekada je na Dunavu bio razvijen rečni saobraćaj. Stariji Višnjičani se sećaju "Bele lađe", koja je bila osnovno prevozno sredstvo. Plovila je do Kladova, Grocke i Ritopeka. Šezdesetih godina prošlog veka umesto "Bele lađe" putnike je prevozio "Beobrod", koji je saobraćao na liniji Beograd - Pančevo.

            Žitelji Višnjice imaju, kako kažu,  svoje "more" - Belu stenu, neuređeno izletište mnogih Beograđana. Selo je podeljeno na Gornju i Donju malu. Urbani deo nazvan je Novo naselje. Jedan od najlepših delova Višnjice je marina "Ivan Milutinović" - mirno utočište alasa i ljubitelja Dunava.

Veliko Selo

            Prema nekim starim dokumentima Veliko Selo je nastalo 1510. godine. Po predanju ime je dobilo tako što je u njegovoj blizini nastalo malo selo bliže gradu, tamo gde se  nalaze Slanci, pa su se stanovnici iz jednog i drugog sela "kazivali", ko je iz malog, a ko iz velikog sela. Najverovatnije je tako i ostalo ime Veliko Selo.

            Stanovnici Velikog Sela tvrde da su im daleki preci bili alasi. Naselili su se pored velikoselskog rita, gde se Dunav često izlivao, što je omogućavalo dobar ulov. Ti prvobitni stanovnici slovenskog porekla živeli su u alaskim kolibama napravljenim od zemlje i granja.

            Stanovnici Velikog Sela oduvek su se bavili poljoprivredom. I danas su nepregledna polja povrtnjaka pokrivena plastenicima. Sa njih se svakodnevno snabdevaju beogradske pijace raznim povrćem.        

Slanci

            Slanci se prvi put pominju u zapisima iz 1716. godine. Selo se prostire sa obe strane Slanačkog potoka. Na mestu gde je potok napravio poveću aluvijalnu ravan nastalo je selo. Slanci su oduvek poznati po termalnim izvorima: Točak, Vruća voda, Vrele, Balabanovac, Obradova voda, Savina voda, Sarićeva voda, Bubanje i druga. U selu je nekada bilo više bunara, ali su oni vremenom presušili. Danas postoji još samo jedan bunar, osim Rimskog bunara, kojeg su po predanju, podigli Rimljani. Slance je dobilo ime, kako kaže predanje, po slanom jezercetu Malom Slancu. Ako je stvarno postojalo jezerce sa slanom vodom, što je moguće, s obzirom na brojne termalne izvore, ova verzija porekla imena Slanci je najpouzdanija.

            Poljoprivredna proizvodnja, kao i kod njihovih komšija u Velikom Selu glavna je privredna grana. Slančani su, takođe, jedni od glavnih snabdevača Beograda poljoprivrednim proizvodima.